Święta Barbara

04.12.2022

Liturgiczne wspomnienie św. Barbary przypada na dzień 4 grudnia. Jej kult jest szczególnie silny na Śląsku i wszędzie tam, gdzie są kopalnie węgla kamiennego. W tym dniu, już z samego rana, orkiestry górnicze grają na ulicach miast. Następnie wszyscy idą na uroczystą Mszę zwaną „Barbórką”, żeby dziękować i prosić Boga za wstawiennictwem swojej Patronki o dalsze błogosławieństwo.

Święta Barbara uchodzi za jedną z najbardziej znanych świętych Kościoła Katolickiego. Jest Patronką dobrej śmierci. Szczególną cześć oddają jej ci, którzy na śmierć nagłą i niespodziewaną są najbardziej narażeni: górnicy, hutnicy, marynarze, rybacy, żołnierze, kamieniarze, więźniowie itp. Jej wstawiennictwa przyzywali również wszyscy, którzy chcieli sobie uprosić u Boga śmierć szczęśliwą.

Na terenie naszego kraju istniało nawet bractwo św. Barbary, Patronki dobrej śmierci. Należał do niego św. Stanisław Kostka. Nie zawiódł się, a jego modlitwy zostały wysłuchane. Tradycja mówi, że kiedy znalazł się w śmiertelnej chorobie na łożu boleści mimo młodego wieku, a właściciel wynajętego przez Kostków domu nie chciał wpuścić kapłana z Wiatykiem, był bowiem luteraninem, wtedy młodemu Stanisławowi miała się objawić św. Barbara z Komunią Świętą.

Barbara jest ponadto patronką m. in. archidiecezji katowickiej i Kairu, ale także patronką architektów, cieśli, dzwonników, kowali, ludwisarzy, murarzy, szczotkarzy, tkaczy, wytwórców sztucznych ogni, żołnierzy (szczególnie artylerzystów i załóg twierdz).

Jest jedną z Czternastu Świętych Wspomożycieli.

W ikonografii święta przedstawiana jest w długiej, pofałdowanej tunice i w płaszczu, z koroną na głowie, niekiedy w czepku. W ręku trzyma kielich i Hostię, ponieważ wg legendy tuż przed śmiercią anioł przyniósł jej Komunię św. Czasami ukazywana jest z wieżą, w której była więziona (wieża ma zwykle 3 okienka, które miały przypominać Barbarze prawdę o Trójcy Świętej), oraz z mieczem, od którego zginęła. Jej atrybutami są: anioł z gałązką palmową, dwa miecze u jej stóp, gałązka palmowa, kielich, księga, lew u stóp, miecz, monstrancja, pawie lub strusie pióro, wieża.

W Polsce kult św. Barbary był zawsze bardzo żywy – już w XI w. wspominana jest pod datą 4 grudnia. Poza Polską św. Barbara czczona jest również w Czechach, Saksonii, Lotaryngii, południowym Tyrolu, a także w Zagłębiu Ruhry. W Nadrenii uważana jest za towarzyszkę św. Mikołaja z Miry, którego relikwie spoczywają w Bari. Warto również wspomnieć, że w wielu miejscach to właśnie ona obdarowuje dzieci prezentami.

Z postacią św. Barbary wiąże się kilka przysłów. Najbardziej chyba popularnym jest: „Jak Barbórka po wodzie, Święta po lodzie”.